افه سوس یک منطقه مهم معنوی است ، زیرا سه دین مختلف بت پرستی (معبد آرتمیس)، مسیحیت (کلیسای سنت جان) و اسلام (مسجد عیسی بیگ) در کنار یکدیگر قرار دارند. معبد آرتمیس همچنین به نامهای آرتمسیوم Artemesium و معبد افه سوس نیز شناخته می شود و در غرب ترکیه قرار دارد. این معبد یونانی که یکی از هفت عجایب جهان باستان بود، به الهه آرتمیس نسبت داده شد؛ آرتمیس الهه ای که به نام سینتیا نیز شناخته میشود، خواهر دوقلوی آپولو دختر زئوس و لتو بود. مجسمه اصلی آرتمیس که در زمان آتش سوزی برداشته شد از جنس طلا، آبنوس، نقره و سنگ سیاه ساخته شده و امروزه در موزه سلجوک Selcuk برای گردشگران تور ترکیه قابل بازدید است. قسمت پایین بدن از لباسی که با گلها، زنبورها و حیوانات تزیین شده، پوشیده و سرش آراسته به روسری بلند و پایه دار است. کپی هایی از مجسمه معروف آرتمیس به جا مانده که نمایشگر غیر یونانی یک الهه مومیایی مانند که به سختی ایستاده و دستانش به سمت بیرون کشیده شده است.
امروزه گردشگران تور کوش آداسی فقط می توانند ویرانه پایه های معبد آرتمیس شگفت انگیز از عصر هلنستیک Hellenistic را ببینند که کاملاً از مرمر ساخته شده و مملو از ستونهای سنگتراشی شده استوانه ای بود. این معبد هم به عنوان یک مرکز خرید و فروش و هم یک نهاد مذهبی فعالیت می کرد. سالها بود که این معبد توسط بازرگانان، گردشگران، صنعتگران و پادشاهانی که با تقسیم سود خود با او (آرتمیس) ادای احترام می کردند ، مورد بازدید قرار می گرفت. امروزه معبد آرتمیس در انتظار توجه دولت ترکیه است، به طوری که هیچ محافظی در اطراف معبد وجود ندارد.
تاریخچه معبد آرتمیس کوش آداسی
محوطه معبد آرتمیس در قرن هفتم قبل از میلاد توسط 6 ستون عظیم احداث شد و بعدها معبد بزرگتری برای او توسط کرزوس (کرایسوس) Croesus ، پادشاه لیدیا ، در حدود 550 سال قبل از میلاد ساخته شد و پس از آتش زدن توسط دیوانه ای به نام Herostratus در سال 356 پیش از میلاد ، بازسازی شد (از 334 تا 250 پیش از میلاد). معبد آرتمیس نه تنها برای اندازه بزرگش (حدود 110 در 55 متر) ، بلکه به خاطر آثار باشکوه هنری که باعث تزئین آن شده مشهور بود. این معبد در سال 261 توسط زلزه آسیب دید و بلافاصله بازسازی شد، اما پس از آن با حمله گاتها به افه سوس در سال 262 میلادی کاملا ویران شد و هرگز بازسازی نشد. قسمت های اندکی از معبد باقی مانده است که متاسفانه در تور کوش آداسی نمیتوانید از آنها دیدن کنید زیرا قطعات زیادی از آن در موزه بریتانیا وجود دارد.
پایه و اساس معبد شبیه بیشتر معابد در آن زمان، به شکل مستطیل بود؛ اما برخلاف سایر آنها، این بنا از مرمر ساخته شد و نمای تزئین شده آن مشرف به حیاطی بزرگ بود. در کل 127 ستون به طور مرتب در کل منطقه قرار داشتند، بجز قسمت درونی معبد یا خانه الهه. پله های مرمر در اطراف سطح ساختمان را تا یک تراس بلند که با ارتفاع حدود 80 متر، 130 متر مساحت داشت، احاطه کرده بودند. نکته جالب توجه گردشگران تور کوش آداسی این است که ارتفاع ستون های معبد تا 20 متر نیز می رسید و با پایه های نوشته شده به زبان یونانی و ضلع های مدور حک شده بودند. معبد آرتمیس بسیاری از آثار هنری زیبا را در خود جای داده بود، مجسمه های مجسمه سازان مشهور یونان، نقاشی ها و ستون های طلاکاری شده معبد را تزئین می کردند.
تحقیقات باستان شناسی
پس از گذشت بیش از 60 سال جستجوی ویرانه های معبد آرتمیس، آنها از سال 1869 تا 1874 توسط یک گروه باستان شناس که توسط موزه انگلیس فرستاده شده بودند به رهبری John Turtle Wood پیدا شدند. مجموعه دیگری از حفاری ها در سالهای 1904 تا 1906 به سرپرستی دیوید جورج هوگارت انجام شد. در نتیجه این حفاری ها پایه های معبد کشف شدند؛ علاوه بر این، زمان بندی مراحل ساخت این بنا نیز بدست آمد. بقایای معبد، که در طی این کاوش ها کشف شد، جمع آوری شده و اکنون در "تالار افسس" در موزه بریتانیا در لندن به نمایش گذاشته شده که قدیمی ترین کشف باقیمانده از قرن ششم قبل از میلاد میباشد. بین سالهای 1896 و 1906 باستان شناسان اتریشی نیز در این منطقه تحقیق می کردند؛ یافته های آنها، از جمله یک محراب و مجسمه زخمی آمازون ، در موزه افسس در وین به نمایش گذاشته شد.
کاوش های باستان شناسی اخیر در این مکان ، هدایایی از زائران از جمله تندیس های آرتمیس ساخته شده از طلا و عاج و گوشواره ها، دستبندها و گردنبندها و آثار هنری از ایران و هند را نشان داده اند. همچنین خاک برداری ها در این منطقه اثراتی از معبد کرزوس و معبدی از قرن چهارم و سه معبد کوچکتر و قدیمی تر نشان میدهد. نکته ای که گردشگران تور کوش آداسی که از معبد آرتمیس بازدید میکنند باید بدانند این است که گفته میشود ستون هایی که در ساخت مسجد ایاصوفیه استفاده شده از بخش اصلی معبد آرتمیس برداشته شده است.
دسترسی به معبد آرتمیس در تور کوش آداسی
بقایای اندک معبد آرتمیس برای بازدید کنندگان تور کوش آداسی از 8.5 صبح تا 5.5 عصر بدون هزینه ورودی قابل دسترسی است. برای بازدید از ویرانه های معبد آرتمیس باید به منطقه سلجوک بروید و در جاده منتهی به مرکز شهر باستانی افه سوس میتوانید آن را بیابید؛ در قست شمالی جاده اصلی معروف به بلوار Dr Sabri Yayla . گردشگران تور کوش آداسی میتوانند توسط تور افه سوس کوش آداسی به راحتی به معبد آرتمیس و سایر بناهای تاریخی این شهر باستانی دسترسی پیدا کنند، همچنین پیاده روی از مرکز منطقه سلجوک تا معبد آرتمیس بسیار راحت و نزدیک بوده. بهترین زمان بازدید از معبد آرتمیس در تور کوش آداسی در بهار و پاییز است و در تابستان به دلیل آفتاب شدید و روباز بودن بازدید از آن توصیه نمیشود. زمانی که میخواهید به بازدید معبد آرتمیس بروید طوری برنامه ریزی کنید که از دیگر جاذبه های گردشگری نزدیک آن نیز دیدن کنید، این جاذبه ها شامل : مسجد عیسی بیگ، کلیسای سنت جان ، خانه حضرت مریم و تئاتر بزرگ میباشند.
